Wystawa pt. „Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej na terenie powiatu kętrzyńskiego”, która została wykonana przez młodzież Zespołu Szkół w Mołtajnach, przy współpracy z Towarzystwem, gościła w kilku miejscach naszego powiatu. Na przedwiośniu zaprezentowana została, w miejscu narodzin, społeczności szkolnej i mieszkańcom Mołtajn. Przez okres letni, od czerwca do września, wystawa prezentowana była w prawosławnej cerkwi w Korszach. Tam mogli oglądać ją mieszkańcy Korsz i całej Gminy. Dużym zainteresowaniem cieszyła się też wystawa wśród turystów odwiedzających Korsze i cerkiew. Byli to przede wszystkim turyści z Niemiec. Od września do listopada wystawę oglądali mieszkańcy Barcian i okolic. Prezentowana ona była w kościele parafialnym. Listopad i grudzień to z kolei okres prezentacji wystawy w Kętrzynie, w kaplicy Straży Granicznej. Dzięki młodzieży i nauczycielom z Mołtajn mieszkańcy naszego powiatu mogli poznać pamiątki wydarzeń sprzed prawie wieku. Wiele osób oglądających wystawę było zaskoczonych, zdziwionych, że takie miejsca są, czasami całkiem blisko nas. Niektórzy dzielili się refleksją, że trzeba bardziej wnikliwie patrzeć na ten nasz krajobraz aby widzieć nie tylko piękno ukształtowania terenu, przyrody ale też dostrzegać elementy krajobrazu kulturowego, historii, która zakodowana jest w pomnikach, cmentarzach lub też w innych dziełach ludzkich rąk.

Do dawnych mieszkańców Nowej Różanki i okolicznych przysiółków, których doczesne szczątki spoczęły na cmentarzu ewangelickim, uśmiechnął się los. Ich najbliżsi, rodziny, potomkowie, powodowani burzliwymi wydarzeniami w roku 1945 i w latach późniejszych, opuścili swoje rodzinne strony, wyjechali. Oni zostali, zostali by dawać świadectwo swojego istnienia, działania, tworzenia historii tej ziemi. Dla nich ten bilet w jedną stronę nie był już potrzebny. Ktoś przecież musiał tu zostać żeby nie było dziury w ciągłości historycznej. Opuszczone mogiły trawi czas i stają się one coraz mniej czytelne w naszym krajobrazie. Niestety, my współcześni mieszkańcy tej ziemi, w dużym stopniu przyczyniliśmy się do wymazywania z kart historii informacji zapisanych na mogiłach, cmentarzach poprzez niczym nie uzasadnioną dewastację. Stowarzyszenie Rozwoju Sołectwa Siniec „Blusztyn” podjęło zadanie uporządkowania cmentarza w Nowej Różance, doprowadzenia go do takiego stanu żeby był bardziej czytelny w krajobrazie. Jest to też taka forma zadośćuczynienia za działanie tych, którzy wyłamali krzyże, rozbili nagrobki, zdewastowali ogrodzenia. W dniu 23 listopada 2013 roku członkowie naszego Towarzystwa włączyli się do prac porządkowych i wspólnie z „Blusztynem” uporządkowaliśmy kilka mogił i fragment obszaru cmentarza. Pracy jest jeszcze bardo dużo ale już teraz można uznać, że dzięki zaangażowaniu grupy ludzi, pamięć o dawnych mieszkańcach Nowej Różanki i okolic jeszcze przez pewien czas przetrwa. Niestety, zdecydowana większość dawnych cmentarzy takiej szansy nie ma i skazane są one na zginięcie z krajobrazu historycznego tej ziemi.

W dniu 16 listopada 2013 roku Towarzystwo wybrało się na wyprawę po cmentarzach wojennych powiatu giżyckiego. Jesień jest najlepszym okresem do takich wędrówek po miejscach pamięci – muzeach pamięci, które stanowią żywe dowody wydarzeń historycznych rozgrywających się na tym terenie przed 99 laty. Odwiedziliśmy cmentarze na półwyspie Kula Jest to cmentarz wiejski, położony w lesie, na wzniesieniu nad jeziorem Bocznym. Kolejnym punktem naszej wyprawy były cmentarze wojenne w Paprotkach gdzie mogliśmy zweryfikować jak w praktyce były realizowane zasady określone przez Nadprezydenta Prus Wschodnich w wydanej 1918 roku instrukcji o zakładaniu i utrzymaniu cmentarzy wojennych na terenie Prus Wschodnich. Duże wrażenia zrobił na uczestnikach wyprawy cmentarz wojenny położony w centrum wsi Marcinowa Wola. Na cmentarzu znajdują się mogiły poległych żołnierzy niemieckich oraz jest wydzielona kwatera dla żołnierzy rosyjskich, których szczątki spoczywają w kilku zbiorowych mogiłach. Miejscowość ta w czasie działań wojennych w 1914 roku została niemal doszczętnie zniszczona. Wyprawę zakończyliśmy w kościele gotyckim w Miłkach gdzie mogliśmy, między innymi, obejrzeć witraż w prezbiterium kościoła przedstawiający przemarsz wojsk pruskich przez miejscowość w 1914 roku. Nastrojowa jesienna aura, cisza otoczenia, szarość krajobrazu sprawiały, że popadaliśmy w nastrój, spokoju, wspomnień i zadumy. Optymistyczny wniosek, jakim zakończyliśmy naszą wyprawę jest taki, że cmentarz odwiedzone przez nas mają dobrych gospodarzy, są zadbane i nie zapomniane przez otoczenie. Dziękujemy bardzo naszemu koledze Jackowi Jaświnowi, który wyprawę przygotował i poprowadził a my mogliśmy poznać te ciekawe zakątki naszej Małej Ojczyzny.

Tradycyjnie, już od kilku lat, młodzież Zespołu Szkół w Mołtajnach spotyka się na cmentarzu wojennym w Górkach. Celem tych jesiennych spotkań na cmentarzu, na którym spoczywają szczątki żołnierzy poległych w czasie działań wojennych na tym terenie w 1914 roku jest przekazanie cmentarza pod opiekę przez młodzież gimnazjalną młodzieży ostatniej klasy Szkoły Podstawowej. W 2010 roku Zespół Szkół w Mołtajnach przejął w adopcję cmentarz, po przeprowadzonej rewitalizacji i od tego momentu młodzież dba o porządek tego miejsca pamięci. W dniu 14. listopada 2013 roku nastąpiła kolejna zmiana gospodarzy, którymi stali się uczniowie ostatniej klasy Szkoły Podstawowej. Przekazanie odpowiedzialności za to miejsce ma zawsze charakter uroczysty. Młodzież zapala znicze na żołnierskich mogiłach, składa kwiaty na miejscu tablicy pamiątkowej, odczytywany jest akt przekazania cmentarza pod opiekę. Wszystko to odbywa się przy udziale kapłanów, którzy w modlitwie ekumenicznej modlą się za dusze spoczywających z dala od swoich rodzin i bliskich żołnierzy. Na uroczystości zawsze obecni są przedstawiciele władz samorządowych Gminy Barciany, Pani Dyrektor Zespołu Szkół w Mołtajnach, funkcjonariusze Placówki Barciany SG oraz przedstawiciele Towarzystwa Miłośników Ziemi Kętrzyńskiej. Dla młodzieży jest to wielkie przeżycie i zarazem bardzo emocjonalna i żywa lekcja historii. Młodzież, która przejęła cmentarz pod opiekę w tym roku zdaje sobie sprawę, że jest to dla nich zadanie szczególne gdyż to oni będą odpowiedzialni za przygotowanie cmentarza do uroczystego upamiętnienia 100 rocznicy wybuchu pierwszej wojny światowej. Takie właśnie miejsca jak ten cmentarz i wiele innych na terenie Warmii i Mazur, jest pamiątką wydarzeń historycznych, które rozgrywały się przed wiekiem

W dniu 12 października 2013 roku, zgodnie z planem pracy na bieżący rok, Towarzystwo wybrało się na wycieczkę po Obwodzie Kaliningradzkim. Pierwszym punktem programu wycieczki był Kaliningrad i jego osobliwości historyczne. Zwiedziliśmy muzeum i grób (mauzoleum) Immanuela Kanta oraz niewielką część Biblioteki Wallenrodzkiej. Wszystkie te obiekty zlokalizowane są w odrestaurowanej katedrze królewieckiej, położonej na wyspie Knipawa między ramionami rzeki Pregoły. Kolejnym punktem naszego zainteresowania było Muzeum Bursztynu zlokalizowane w jednym z fortów Twierdzy Królewieckiej. Po zwiedzeniu Kaliningradu udaliśmy się na północ Obwodu, do Jantarnego. Jest to niewielka miejscowość położona nad brzegiem Bałtyku. Jest to największy ośrodek wydobycia bałtyckiego bursztynu. W tej miejscowości, nad brzegiem morza, na plaży, znajduje się również pomnik upamiętniający bestialski mord z 31 stycznia 1945 roku dokonany przez niemieckich faszystów na więźniach jednej z filii obozu koncentracyjnego Stutthof . Z Jantarnego udaliśmy się do Swietłogorska. Jest to wypoczynkowe i sanatoryjne miasteczko, na prawach rejonu. Znajdują się tam wody mineralne. Miejsce najbardziej ulubione przez Moskwiczan w Obwodzie Kaliningradzkim.

Granica pomiędzy Warmią a Mazurami, która została wytyczona i oznakowana jeszcze w średniowieczu, oddzielająca wówczas Dominium biskupie od reszty Diecezji Warmińskiej, do dzisiaj na niektórych odcinkach swojego przebiegu jest bardzo czytelna. Uczestnicy wyprawy zorganizowanej w dniu 7 września 2013 r. przez Towarzystwo przekonali się, że historia może być zapisana nie tylko na kartach książek ale również w krajobrazie. Ze względu na duże zainteresowanie tę historyczną granicę, krótki jej odcinek, przemierzyliśmy już po raz drugi podziwiając zastosowane do jej oznakowania znaki graniczne w postaci kopców narożnych, kopców ściennych i innych ciekawych elementów oznakowania. Uczestnictwo w wyprawie było lekcją jak należy odczytywać historię naszego regionu utrwaloną w krajobrazie.

Już po raz trzeci rycerstwo zakonne z Warmii i Mazur, Pomorza i Mazowsza ściągnęło do grodu kętrzyńskiego by stawić czoła wojom litewskim przybyłym z Podlasia i Litwy. W sobotę, 11 maja, rycerze stoczyli bój w sprawiedliwej walce turniejowej o „Muszlę św. Jakuba”. W tej walce niepokonanym okazał się rycerz z Mazowsza i on zdobył to cenne trofeum, które ufundowane zostało, specjalnie na tę okoliczność, przez Bractwo Pielgrzymowe św. Jakuba w Kętrzynie. W niedzielę (według zapisków historycznych była to niedziela palmowa), 12 maja, rycerstwo zakonne stanęło w polu pod Wopławkami by dać odpór wojom litewskim, powracającym z łupieżczej wyprawy na Warmię. Tym razem również nie było zaskoczenia i siłom zakonnym udało się pokonać wojów Księcia Witenesa, mimo tego, że w tym roku jego siły składające się z bractwa rycerskiego „Winland” z Białegostoku oraz naszych miejscowych rekonstruktorów, wzmocnione były grupą rekonstrukcyjną z Kowna. Po stoczonej walce rycerstwo obu ścierających się sił, w tym licznie uczestnicząca w inscenizacji, po obu stronach, młodzież szkolna z Gminy Barciany, Gminy Kętrzyn i Miasta Kętrzyn oraz uczestnicy Warsztatu Terapii Zajęciowej z Kętrzyna i Mrągowa, zasiedli do stołu biesiadnego. Tym razem sprzyjająca aura była wielkim sprzymierzeńcem organizatorów i udało się całą inscenizację przeprowadzić zgodnie z opracowanym scenariuszem. Licznie przybyłe rzesze widzów przeżyły ciekawą lekcję historii dawnej Barcji.

W roku 2014 będzie 100 rocznica wybuchu I wojny światowej. To wydarzenie historyczne nie oszczędziło terenów Prus Wschodnich, z których część to dzisiejszy obszar Warmii i Mazur, po II wojnie światowej przyłączony do Polski. Pamiątkami tych tragicznych wydarzeń sprzed wieku są liczne cmentarze wojenne. Część z nich jest zdewastowane, zaniedbane i zapomniane. Niektóre są dobrze zachowane, świadczą o tamtych czasach i ofiarach jakie musieli ponieść dawni mieszkańcy tych ziem. Niektóre zostały ocalone od zapomnienia i przywrócone do krajobrazu historycznego. Takim miejscem jest cmentarz wojenny w Górkach. Odrestaurowany i przekazany pod opiekę młodzieży Zespołu Szkół w Mołtajnach jest miejscem, na którym odbywają się żywe lekcje historii, podczas prac porządkowych czy też podczas uroczystości przekazywania w adopcję pomiędzy poszczególnymi klasami Zespołu Szkół. Społeczność szkolna zrobiła jeszcze coś więcej. Przy wydatnej współpracy z Towarzystwem powstała wystawa fotograficzna pt. „Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej na terenie powiatu kętrzyńskiego”. Wystawa przedstawia cmentarz w Górkach, jego stan z początku lat drugiego tysiąclecia, okresu rewitalizacji i odbywających się cyklicznie uroczystości adopcyjnych. Wystawa prezentuje również inne cmentarze położone na terenie Ziemi Kętrzyńskiej i częściowo węgorzewskiej. Uroczystość otwarcia wystawy w Zespole Szkół w Mołtajnach odbyła się w dniu 15 marca 2013 roku, podczas uroczystego apelu szkolnego poświęconego ukraińskiemu poecie narodowemu, Tarasowi Szewczence. Otwarcia wystawy dokonali wspólnie Pani Anna Smakosz, Dyrektor Zespołu Szkół i Dorian Burdyło, prezes Towarzystwa. Całej uroczystości towarzyszyły bardzo wymowne słowa ukraińskiego wieszcza „Czytajcie, cudzego się uczcie i swojego nie wyrzekajcie”

W dniu 10 marca 2013 roku odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawcze Towarzystwa. Było to ważne wydarzenie w naszym Towarzystwie z kilku powodów. Zebranie zostało przeprowadzone w bardzo ciekawym i urokliwym miejscu jakim jest Muzeum Mazurskie w Owczarni. Gospodarze Muzeum, Państwo Gabrysia i Aleksander Puszko, podjęli nas kawą, herbatą i bardzo smacznym ciastem mazurskim. Podsumowaliśmy drugi rok działalności w III już kadencji. Było to również jubileuszowe spotkanie. Minęło 10 lat od momentu kiedy nasze Towarzystwo pojawiło się na mapie organizacji pozarządowych na terenie Warmii i Mazur. Podsumowując miniony rok wspominaliśmy również nasz 10 letni dorobek. Doniosłym akcentem jubileuszu była miła niespodzianka dla dwóch członków Towarzystwa. Z okazji 10 lecia działalności, na wniosek Zarządu Towarzystwa, ks Kazimierz Żuchowski i Dorian Burdyło zostali wyróżnieni tytułem i odznaką „Zasłużony dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego”. Wręczenia odznaki dokonał Przewodniczący Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Pan Juljan Osiecki, który zaszczycił nasze Zebranie swoją obecnością. Na zebraniu powitaliśmy również 8 nowych członków, którzy wyrazili w ostatnim czasie chęć działania w Towarzystwie. Jest to mocny zastrzyk dla dalszego rozwoju naszej organizacji jak również świadczy to o atrakcyjności Towarzystwa dla osób chcących społecznie działać na rzecz naszej małej Ojczyzny. Po 10 latach kierowania Towarzystwem kolega Andrzej Masłoń złożył rezygnację z funkcji prezesa. Zarząd Towarzystwa funkcję prezesa powierzył dotychczasowemu wiceprezesowi, Dorianowi Burdyło. Ustępujący prezes podziękował wszystkim członkom Towarzystwa za bardzo dobrą i owocną w wydarzenia współpracę w ciągu minionych 10 lat. Po zakończeniu oficjalnej części Zebrania, właściciel Muzeum, Aleksander Puszko przedstawił uczestnikom sylwetkę patronki naszego Towarzystwa. Uczynił to w formie bardzo ciekawej prezentacji multimedialnej, którą zatytułował „ Drogami Zofii Licharewej”.

W dniu 1 lutego 2013 roku została zaprezentowana kolejna publikacja Tadeusza Korowaja, która poświęcona jest historii Kętrzyna. Autor zatytułował książkę „Rastenburg / Kętrzyn. Dzieje miasta”. Prezentacji książki, podczas spotkania z autorem, dokonał pracownik naukowy Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie - dr Jerzy Sikorski. Recenzent wygłaszając laudację podkreślającą dorobek autora w zakresie popularyzacji wiedzy o Kętrzynie i jego okolicach, dokonał analizy wydanej publikacji. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na trzy ważne, jego zdaniem, wątki w historii miasta. Pierwszy to nazwa średniowiecznej osady i jej etymologia. Drugi ważny wątek to rozwój miasta po okresie wojny siedmioletniej. Trzeci – bardzo trudny, na który autor zwrócił uwagę i podjął odważnie trud opisu - to okres wkroczenia żołnierzy sowieckich do Kętrzyna i ich działalności do czasu przekazania administracji władzom polskim.